“ယောလ အနာဂတ္တိကျမ်းသည် ပရောဖက်ကျမ်းများအနက် ပထမဦးဆုံးရေးသား ပရောဖက် ပြုသောကျမ်း ဖြစ်ဖွယ် ရှိသည်။ ထို့ကြောင့်ဤကျမ်းတွင် ပရောဖက်ပြုချက်များစကားကို ထိုးထွင်းသိမည်စေမည့် အဖိုးထိုက်အမြင်ကိုပေးသည်။ နှုတ်ကပတ်တော်ဖွင့်ပြသော နောက်ဆုံးကာလ ကပ်ကမ္ဘာအကြောင်းတို့ကို လည်းပုံဖော်ပြထာသည်။ ဤယာယီဖြစ်သော ခေတ်ကာလအဆုံးတွင် လူသားမျိုးနွယ်အတွက် ဘုရားသခင်၏ စီမံကိန်းကို ဖော်ဆောင်မည့် အမှုတော်သစ်လမ်းကြောင်းကို ပရောဖက်ယောလအနာဂတ္တိကျမ်းအားဖြင့် အစပြုပြင်ဆင်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ သခင်ယေရှုအပါအဝင် နှောင်းပရောဖက်များ ပေါ်ထွန်းဟောကြားမည့် အကြောင်းအရာများသည် ဤကနဦးဗျာဒိတ်တော်၏ အစပြုဖွင့်ပြချက် လမ်းကြောင်းမှ သွေဖည်ခြင်းမရှိ၊ ဖြည့်စွက်စရာလည်းလိုလေ သေးမရှိအောင် အပြည့်အစုံပါဝင်သည့် ဖြစ်ပေသည်။

Montague S. Mills

၁။ စံတော်မီဝိသေသလက္ခဏာ

ယောလအနာဂတ္တိကျမ်းသည် တိုတောင်းသော်လည်း ကျက်သရေပြည့်ဝ တင့်တယ်သည်။ စိတ်ပါဝင်စားဖွယ် ကောင်းသည်။ အရေးအသားညက်ညောသော စာပေသဒ္ဒါဖွဲ့ထုံးဖြင့် တစ်မူထူးစွာ ရေးဖွဲ့ထားသည်။ ထိပ်စည်းညီအဖွဲ့အနွဲ့၊ ယဉ်ကျေးခန့်ညားသော အသုံးအနှုန်း၊ ဥဒါဟရုဏ်နှင့် အလင်္ကာဂုဏ်မြောက်တင်စားချက်၊ ကြွယ်ဝသော ဝိရောဓိပြိုင်ဝေါဟာရများ (ဆာလံကျမ်းနိဒါန်းကိုဖတ်ပါ)ဖြင့် စီကာပတ်ကုံး ရေးဖွဲ့ထားသည်။ W. Graham Scroggie က ယောလလ၏ ကလောင်စွမ်းကို  ဤသို့ချီးမွမ်းထားသည်။

ရေးသားဟန်သည် ကြော့ရှင်းခန့်ညားသည်။ ရှင်းထိမိ၍ ဆွဲဆောင်မှုအပြည့်ရှိသည်။ ဟေဗြဲစာပေအရေးအသားတွင် ဂန္ထဝင်မြောက် စံတင်ထိုက်သော စာပေလက်ရာမွန် ဖြစ်သည်။၁

ဤကျမ်း၌ထင်ရှားပေါ်လွန်သော လက္ခဏာမှာ ကျိုင်းကောင်ကပ်ဆိုး (အခန်း၁) ကျရောက်မည့်အကြောင်းဖြစ်၏။ အမှန်တကယ်ကျရောကသလား။ သို့မဟုတ်နယ်ချဲ့ကျူးကျော်ရေးသမားများကို တင်စားခြင်းလား။ နှစ်ခုစလုံးဖြစ်နိုင်သည်။ ပရောဖက်ခေတ်ကာလ နေ့ရက်ကို အသေအချာမသိရပါ။ ယုဒပြည်တွင် ကျိုင်းကောင်ကပ်ဆိုး ကျရောက်ခြင်းအကြောင်းနှင့် ဆက်စပ်ကြည့်သည်။ ထိုကဲ့သို့ ပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခုလုံး ငတ်မွတ်ဆင်းရဲဒုက္ခရောက်ခြင်း၊ အဖျက်အမှောင့်များ အလုံးအရင်းဝင်ရောက်လာခြင်းမှာ အလွန်စိတ်ပျက် ခြောက်ခြားဖွယ်ရာ ဖြစ်သည်။ ဘုရားသခင်ကြွရောက်လာမည့် နေ့ရက်ကို ပုံဆောင်သည်။

အခြားမှတ်သားဖွယ်ရာ ပရောဖက်ပြုချက်မှာ လူမျိုးတကာအပေါ်သို့ ဘုရားသခင်၏ ဝိညာဉ်တော်သွန်းလောင်းမည့်အကြောင်း (၂:၂၈-၃၂) ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် အံ့သြဖွယ်ကောင်းလောက်အောင် နှိုးထကြရမည်။ ပေတရု တရားဒေသနာဟောရာတွင် ဤကျမ်းချက်ကို ကိုးကားထားသည်(တ၊၂)။ သို့ဖြင့် ပရောဖက်ယောလကို “ပင်တေကုတ္တေပရောဖက်” အဖြစ်လူသိများထင်ရှားကြော်ကြားစေသည်။

၂။ ကျမ်းရေးသူ

ယောလသည် ပေသွေလ၏သားဖြစ်သည်ဟု မိတ်ဆက်ထားသည်။ သူ့အကြောင်းကိုအနည်းငယ်မျှသာ သိရှိခွင့်ရကြသည်။ နာမည်၏အဓိပ္ပါယ်မှာ “ယေဟောဝါဘုရားသခင်” ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ဓမ္မဟောင်းခေတ်၏ ဗတ္တိဇံယောဟန်လည်း ကျမ်းစာပညာရှင်များက တင်စားကြသည်။

၃။  အချိန်ကာလ

ဘုရင်နာမည် မဖော်ပြသောကြောင့် တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေးတွက်ချက်ရန် ခက်ခဲသည်။ ယုဒသမိုင်းတွင် ခြေရာလိုက်ကောက်ရန် သဲလွန်စခြေရာနည်းပါးလာသည်။ အချိန်ကာလခန့်မှန်းကြရာ၌ ဘီစီ-၁၀ ရာစုမှ ၅ ရာစုအတွင်းဖြစ်မည်ဟု ယူဆသည်။ ယောလအနာဂတ္တိကျမ်းသည် ယုဒပရောဖက်ငယ်ကျမ်း(၁၂) စောင်တွင် စံနမူနာစာအုပ် ဖြစ်သည်။ ယုဒထုံးတမ်းစဉ်လာကို ဖော်ပြသော အစောဆုံ:စာအုပ်ဖြစ်သည်။ ဟဂ္ဂဲ၊ဇေခရိ၊ မာလခိတို့ထက် စောသည်။ ရေးသားဟန် သဒ္ဒါကျန၍ ဂန္ထဝင်မြောက်သော စာပေဖြစ်သည်။ ရှင်ဘုရင်နာမည်မပါရှိခြင်းမှာ ယဇ်ရောဟိတ်ကြီးယောယဒ Jehoieda က ဘီစီ-၈၃၅-၇၉၆ ထိ စိုးစံသောယောရှမင်း Joash အား ရင်ခွင်ပိုက်အုပ်စိုးသည့်ကာလ ဖြစ်ကောင်း၏။ ယုဒတို့၏ရန်သူများမှာ ဖိနိတ်နှင့်ဖိလိတ္တိ(၃:၄)ဖြစ်သည်။ အဲဂုတ္တုနှင့် ဧဒုံလူမျိုး(၃:၁၉) လည်းပါဝင်သည်။ အာရှုရိ၊ ရှုရိနှင့် ဗာဗုလုန်တို့သည်လည်း ရှေးမဆွရန်သူများ ဖြစ်ကြသည်။

၄။ နောက်ခံသမိုင်းနှင့်ရည်ရွယ်ချက်

အထက်ပါဖော်ပြမင်းများကို လက်ခံမည်ဆိုလျှင် ယောရှိမင်းမှ အာခပ်မင်း လက်ထက်အကြား၌ ပရောဖက်ပြုခြင်းဖြစ်ပေမည်။ သို့ဆိုလျှင် အစောဆုံး ပရောဖက်ကျမ်းရေးသားသူ ဖြစ်လိမ့်မည်။

ဤကျမ်း၏ သော်ချက်စကားမှာ “သခင်၏နေ့ရက်” ဖြစ်၍ ၁:၁၅၊၂:၁၊ ၁၁၊ ၃၁၊၃:၁၄ တို့တွင် (၅)ကြိမ်တိတိတွေ့ရသည်။

အခန်း ၂:၁၀ ရောက်သောအခါ ဘာသာရပ်ပြောင်းလဲသွားသည်။ ယခင်ကျမ်းပိုဒ်များတွင် ယုဒလူမျိုးများ လူခြေတိတ်၊ မီးခိုးတိတ်မည့်အကြောင်းပြောခဲ့သော်လည်း ဤကျမ်းပိုဒ်မှစ၍ ဘုရားသခင်ကကယ်နှုတ်၍ လူမျိုးတော်အဖြစ် စောင့်ရှောက်မည့်အကြောင်း နှစ်သိမ့်ထားသည်။

ပါဝင်သည့်အချက်

၁။ ကျိုင်းကောင်ကပ်ဆိုးကြီးအကြောင်း (အခန်း ၁)

(က) မကြုံစဘူးအဖြစ်ဆိုး (၁:၁-၄)

(ခ) ခံစားမည့်သူများ

၁။ သေရည်သောက်ကျူးအရက်သမားများ (၁:၅-၇)                                                                    ၂။ ယဇ်ပုရောဟိတ်များ (၁:၈-၁၀ ၊ ၁၃-၁၆)                                                                                ၃။ လယ်သမားများ (၁:၁၁၊၁၂၊၁၇၊၁၈)                                                                                          ၄။ ပရောဖက်ယောလ (၁း၁၉-၂၀)

၂။ ရန်သူများကျူးကျော်ဝင်ရောက်လာခြင်း (၂:၁-၁၁)

၃။ ယုဒလူများနောင်တရမည့်အကြောင်း (၂:၁၂-၁၄)

၄။ အစာရှောင်ခြင်းအကြောင်း(၂:၁၅-၁၇)

၅။ ကယ်နှုတ်တော်မူမည့်အကြောင်း ကတိတော် (၂:၁၈-၃:၂၁)

၁။ ရုပ်ဝတ္တုပစ္စည်းကြွယ်ဝချမ်းသာခြင်း (၂:၁၈၊ ၁၉၊၂၁-၂၇)

၂။ ရန်သူများကို ဖျက်ဆီးချေမှုန်းပစ်မည်(၂:၂၀)

၃။ ဘုရားသခင်၏ ဝိညာဉ်တော်သွန်းလောင်းမည့်အကြောင်း (၂:၂၈- ၂၉)

၄။ ခရစ်တော်ဘုရား ဒုတိယကြွလာမည့် နိမိတ်လက္ခဏာ (၂:၃၀-၃၂)

၅။ တပါးအမျိုးသားများကို တရားစီရင်မည့်အကြောင်း (၃:၁-၁၆)

၆။ ယုဒလူမျိုးများ ကောင်းကြီးမင်္ဂလာခံစားရမည့်အကြောင်း (၃:၁၇- ၂၁)