၁၃:၁ ပေါလု ကောရိန္သုသို့ရောက်လာသောအခါ ရေးသားခဲ့သမျှသော အပြစ်အနာများမတွေ့ချင်။ တရားတော်အတိုင်း ဖြစ်စေချင်သည်။ တရားတော်အတိုင်းဆိုသည်မှာ (တရား ၁၉:၁၅)ပါ ”အမှုကိစ္စမှန်သမျှကို သက်သေနှစ်ဦး၊သုံးဦးတို့၏ ထွက်ဆိုချက်အရ စီရင်ဆုံးဖြတ်ရမည်”ကျမ်းချက်ဖြစ်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ပေါလုကိုယ်တိုင် စီရင်ကြားနာမည်မဟုတ်။ ဒေသန္တရအသင်းတော်၏ လုပ်ထုံးနည်းနာများကို သွန်သင်ခြင်း ဖြစ်သည်။

(ဈ)    ကောရိန္သုသားများက ပေါလုအား ထောက်ခံခြင်း (၁၃:၂–၆)

          ၁၃:၂ ပေါလု၏ ဒုတိယအခေါက်ခရီးသည် မှတ်တမ်းမှတ်ရာမတွေ့ရပါ။ ထိုအခေါက်တုန်းက ကြပ်ကြပ်သတိထားဖို့ ဆုံးမခဲ့သည်။ သူမရှိသည့်အချိန်တွင်လည်း သွန်သင်မှာကြားခဲ့သကဲ့သို့ အပြစ်နှင့် ကင်းစင်ကြရန် မှာကြားခဲ့သည်။ ယခုတွင် ထိုမှာကြားချက်အတိုင်း ထပ်မံသတိပေးသည်။

၁၃:၃ ပေါလုသည် တမန်တော် အစစ်အမှန်မဟုတ်ဘူးဟု မှားယွင်းဆရာများက ကောရိန္သုသားများအား သွေးထိုးကြသည်။ ကောရိန္သုသားများကလည်း နားယောင်သည်။ ခရစ်တော်စကားဟုတ်မှန်ကြောင်း သက်သေပြခိုင်းကြသည်။ သို့သော် ပေါလုက ”နေနှင့်ကြဦးပေါ့ကွာ၊ ငါလာမှသင်တို့မြင်ချင်တာတွေကို အကုန်ပြမယ်” ဟု စိန်ခေါ်လိုက်သည်။

ခရစ်တော်သည် ကိုယ်တော်တိုင် ဘုန်းတန်ခိုးတော်ဖြင့် ထင်ရှားခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ ကိုယ်တော်ကို အမှန်တကယ် ယုံကြည်ခြင်းရှိလျှင် အခြားအံ့ဖွယ်အမှုတော် မလိုအပ်ပါ။

၁၃:၄ ခရစ်တော်၌ ၎င်းခရစ်တော်၏အစေခံ၌ ၎င်းအားနည်းခြင်းနှင့် ဘုန်းတန်ခိုးရှိခြင်းတို့ကို ပေါလုကရှင်းပြသည်။ ခရစ်တော်သည် အားနည်းခြင်းနှင့်လက်ဝါးကပ်တိုင်မှာ အသေခံသော်လည်း ဘုရားသခင်၏ ဘုန်းတန်ခိုးတော်နှင့် အသက်ရှင်တော်မူ၏ ဟုဆိုသည်။ ခရစ်တော်ဘုရားကိုယ်တိုင်၌ အားနည်းခြင်းရှိသော အချို့တပည့်တပန်းများသည်လည်း အားနည်းသည်မှာ သဘာဝကျပါသည်။ ဘုရားသခင်၏ တန်ခိုးတော်အားဖြင့် ခရစ်တော်နှင့်အတူ အသက်ရှင်ခြင်း ရှိလိမ့်မည်ဆိုခြင်းမှာ ထမြောက်ခြင်းအကြောင်းမဟုတ်။ ကောရိန္သုသို့သွားရောက်လည်ပတ်သောအခါ ဘုရားသခင်၏ ဘုန်းတန်ခိုးကို ပြသမည့်အကြောင်း ဖြစ်သည်။ သူကိုယ်တိုင်၌ အားနည်းခြင်းရှိသည်မှာ ဝန်ခံပါသည်။ သို့သော်ဘုရားသခင်၏ ဘုန်းတန်ခိုးအားဖြင့် တတ်စွမ်းနိုင်ကြောင်း သက်သေပြမည်။

၁၃:၅ အခန်းငယ်(၃)၏ပထမပိုင်း ”ခရစ်တော်၌ ယုံကြည်ခြင်းရှိမရှိကို သင်ယုံကြည်ခြင်းကို စစ်ဆေးပါ” ဟူသော ကျမ်းစကားနှင့်ဆက်စပ်သည်။ ကောရိန္သုသားများကိုယ်တိုင်သည် ပေါလုအား တမန်တော်ဖြစ်ကြောင်း သက်သေပြ သူများဖြစ်သည်။ ပေါလု၏ သွန်သင်ချက်ဖြင့် ကယ်တင်ရှင်သခင်ကို တွေ့မြင်ကြရသည်။ ခရစ်တော်က ပေါလုအား တမန်တော်အဖြစ် ခန့်အပ်ကြောင်းကို သူတို့ကိုယ်တိုင် တွေ့မြင်ကြရသည်။

ဤကျမ်းပိုဒ်ကို ကယ်တင်ခြင်း အာမခံချက်ရှိကြောင်း မိမိကိုယ်ကို ဆန်းစစ်ရမည်ဟု အနက်ဖွင့်မှားတတ်ကြသည်။ ကယ်တင်ခြင်း အာမခံချက် ဦးစွာလာပါသည်။ ထို့နောက်မှ နှုတ်ကပတ်တော်၌ တည်မြဲရပါသည်။ ခရစ်တော်ကိုယုံကြည်ချိန်တွင် အသစ်တဖန် မွေးဖွားခြင်းခံရကြောင်း သမ္မာကျမ်းစာက သွန်သင်ပါသည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ ဘဝသစ်အစပြုပါသည်။ အပြစ်ကို မုန်းတီးရွံရှာသည်။ ဖြူစင်သော ချစ်ခြင်းမေတ္တာကို လိုလားသည်။ ညီအကိုမောင်နှမများကို ချစ်ခင်သည်။ ဖြောင့်မတ်စင်ကြယ်ခြင်းကို ကျင့်ကြံသည်။ နာခံခြင်းရှိသည်။ လောကီအမှုအရာများနှင့် ကင်းစင်သည်။

သို့သော် ပေါလုက ကောရိန္သုသားများအား မိမိကိုယ်ကို စစ်ကြောခိုင်းသည်။ ပေါလုသွန်သင်ချက်ဖြင့် ကယ်တင်ခြင်း ရရှိကြသည် ဟုတ်မဟုတ် မိမိကိုယ်ကိုဆန်းစစ်ခိုင်းသည်။

အကြောင်းနှစ်ချက်ရှိပါသည်။ ထိုသူများအထဲတွင် ယေရှုခရစ်တော်မရှိလျှင် အရည်အချင်း ပြည့်မှီခြင်းမရှိ။ ဤနေရာတွင် အရည်အချင်းမမှီဟူသောစကားကို နားလည်လွယ်အောင် သုံးခြင်းဖြစ်သည်။ စံချိန်မှီမမှီ၊ အစစ်အမှန် ဟုတ်မဟုတ် စစ်ဆေးခြင်းဖြစ်သည်။ ကောရိန္သုသားများ၏ယုံကြည်ခြင်းသည် စစ်မှန်ခြင်းရှိမရှိ စိစစ်ခိုင်းသည်။

၁၃:၆ အမှန်တကယ် ကယ်တင်ခြင်းရရှိသူများဖြစ်လျှင် ပေါလု၏သွန်သင်ချက်များအတိုင်း ပြည့်စုံကြမည်။ သွန်သင်ချက်များသည် တရားစစ်တရားမှန်ဖြစ်သည်။ အချိန်မရွေး စစ်ဆေးခြင်းခံနိုင်သည်။ ထိုသို့ တရားစစ်တရားမှန်များ ကြားနာခဲ့ကြပါလျက်နှင့် ကောရိန္သုသားများ ဆရာတုနောက်သို့ နားယောင်ခြင်းသည် စဉ်းစားစရာဖြစ်သည်။ ရောယောင်သာ လိုက်ကြသည်။ အမှန်တကယ် ယုံကြည်သက်ဝင်ခြင်း မရှိသူများသာ လိုက်ပါသွားကြသည်။

(ည)    ကောရိန္သုသားများအတွက် ပေါလု၏ ဆန္ဒမွန် (၁၃:၇–၁ဝ)

          ၁၃:ရ ကောရိန္သုအသင်းတော်ဝင်များအား အပြစ်နှင့်ကင်းစင်ဖို့၊ စည်းကမ်းတကျရှိစေဖို့ ဆက်လက်သွန်သင် မှာကြားသည်။ အပြစ်ဒုစရိုက် ကျူးလွန်ခြင်းမရှိဘဲ၊ အမှုတော်မြတ်၌ အားကြိုးမာန်တက် တစိုက်မတ်မတ် စည်းစနစ်တကျ ရှိဖို့ ဆုတောင်းပေးသည်။ ထိုသို့ ဆုတောင်းပေးခြင်းသည်လည်း သူတော်ကောင်းယောင်ဆောင်၍ ဆုတောင်းပေးခြင်းမဟုတ်။ ပေါလု၏ ဂုဏ်ရောင်ထွန်းပြောင်ဖို့မဟုတ်။ ပေါလု၏ ဂုဏ်သိက္ခာတက်ဖို့ သူများကို ခုတုံး၊ငြမ်းမလုပ်ချင်။ သူ့စကားကို နားထောင်၍ သမ္မာတရားကို ကြားသိခံယူ၍ ဖြောင့်မတ်မှန်ကန်ခြင်း ဖြစ်စေချင်သည်။ အမှန်စင်စစ်တွင် ပေါလုသည် သူ့ကိုယ်သူ အရည်အချင်း မမှီသူဟု ခံယူထားသူဖြစ်သည်။

ပေါလု၏အတ္တကင်းမဲ့ပုံကို တစ်ခါတွေ့ရသည်။ ပေါလု၏ဆုတောင်းချက်များတွင် သူ့အတွက် ဆုတောင်းချက် မတွေ့ရပါ။ အခြားသူများအတွက်သာ ဆုတောင်းပေးလေ့ရှိသည်။ အကယ်၍ ပေါလုသည် ဒုတ်ကိုင်၍ ကောရိန္သုသို့သွားလျှင် စည်းကမ်းတကျရှိစေဖို့ ဖိအားပေးနိုင်ပါသည်။ နာခံစေနိုင်ပါသည်။ မှားယွင်းသော ဆရာများကိုလည်း ဆန့်ကျင်စေနိုင်ပါသည်။ လုပ်ပိုင်ခွင့်အပြည့်အဝရှိပါသည်။ ထိုသို့မပြုလိုပါ။ သူတို့နှင့်အတူ ပေါလုရှိသည်ဖြစ်စေ၊ မရှိသည်ဖြစ်စေ၊ စနစ်တကျ ရှိစေချင်သည်။ နာခံသော အသက်တာ ရှိစေချင်သည်။ အမှားအမှန်ပိုင်းခြား သိရှိစေချင်သည်။

၁၃:၈ ဤနေရာတွင် ကျွန်ုပ်တို့ဆိုခြင်းမှာ တမန်တော်များကို ဆိုလိုခြင်းဖြစ်သည်။ တမန်တော်များ၏ လုပ်ဆောင် ပြီးစီးခဲ့သမျှသော ခြေရာလက်ရာသွန်သင်ချက်များသည် မိမိတို့အစွမ်းဖြင့်မဟုတ်။ ဘုရားသခင်၏ သမ္မာတရားများ ဖြစ်သည်။ စည်းကမ်းတကျရှိစေဖို့ တိုက်တွန်းခြင်းသည်လည်း ပေါလု၏ တိုက်တွန်း တားမြစ်ချက် သက်သက် မဟုတ်။ ဝိညာဉ်တော် သွန်သင်ချက်ဖြစ်သည်။ လုပ်ဆောင် သွန်သင်ခဲ့သမျှသည် ဘုရားသခင်၏ ဘုန်းတော်ထင်ရှားဖို့ ခရစ်ယာန်ကောင်း တစ်ယောက်၏ အသက်တာပြည့်စုံဖို့ သွန်သင်ခြင်း ဖြစ်သည်။

၁၃:၉ ကောရိန္သုသားများနှင့် ပတ်သက်၍ ပေါလု၏အတ္တကင်းပုံကို ထပ်တွေ့သည်။ ပေါလု၏ နှိမ့်ချခြင်းသည် ဘုရားသခင်အမှုအရာ၌ ခွန်အားရစရာဖြစ်၍ နာမတော်အား ချီးမွမ်းသည်။ ပေါလု၏ ဝမ်းမြောက်စွာ ဆုတောင်းခြင်းသည် ကောရိန္သုသားများ၏ အသက်တာကြောင့်ဖြစ်သည်။ ကောရိန္သုသားများကြားတွင် အပြစ်ဒုစရိုက် ဝင်ရောက်ခြင်းမရှိဘဲ၊ စင်ကြယ်သောအသက်တာရှိကြဖို့ ဆုတောင်းပေးသည်။ ဆုတောင်းပေးချက်အတိုင်း ယုံကြည်သူများအသက်တာတွင် ဘုရားသခင်က အဖြေပေးမည်ဟု ယုံကြည်သည်။ ထိုအကြောင်းကို Hodge  က ”ကောရိန္သုယုံကြည်သူများအတွက် အရှုပ်အထွေးပြဿနာများကြားမှ လွတ်မြောက်ဖို့၊ မနာလိုဝန်တိုခြင်းကင်းဖို့၊ အသက်တာလဲမသွားရန် ပေါလု၏ ဆုတောင်းပေးချက်သည် ပြည့်စုံပါပေသည်”၅၁ ဟုဆိုသည်။

၁၃:၁ဝ ပေါလုကိုယ်တိုင် မလာရောက်နိုင်သောကြောင့် အဝေးမှ စာရေးခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုသို့စာရေးခြင်းမှာလည်း ကောရိန္သုသားများအား သံယောဇဉ်ရှိသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ပေါလု ရောက်ရှိလာသောအခါ ဒုတ်မယူလာမိအောင် သတိပေးသည်။ ပေါလု မရှိသည့်အချိန်အခါတွင်လည်း လိမ္မာရေးခြား ရှိစေချင်သည်။ ဘုရားသခင်ပေးသနားသော အခွင့်အာဏာများသည် ကောရိန္သုသားများအား ဖျက်ဆီးပစ်ရန်မဟုတ်။ ပျက်စီးစေလို၍မဟုတ်။ ကောရိန္သုသားများအား ပြုစုပျိုးထောင်သော မေတ္တာစစ် မေတ္တာမှန်ဖြစ်သည်။

(ဋ)     သုံးပါးတဆူ၌ ပေါလု၏ကောင်းကြီးမင်္ဂလာပေးခြင်း (၁၃:၁၁–၁၄)

          ၁၃:၁၁ ပေါလု၏ လေမုန်တိုင်းထန်သောပေးစာသည် ငြိမ်ကျနေပြီ။ မုန်တိုင်းလွန်သော် မိုးကျလာသည် မဟုတ်လော။ ဝမ်းမြောက်ဂုဏ်ယူစွာ နှုတ်ဆက်လိုက်သည်။ ပထမစကားမှာ မင်္ဂလာရှိပါစေသော ဖြစ်သည်။ (မ ၄:၂၁)ကျမ်းချက်နှင့် အနှစ်သာရအတူတူဖြစ်သည်။ အချင်းချင်း ငြင်းခုံခိုက်ရန်ပွားခြင်းမရှိ၊ အပြစ်မပြုဘဲ ချစ်ခင်ရင်းနှီးစွာ ဆက်ဆံကြဖို့ မှာကြားသည်။

စုံလင်ခြင်းဆိုသည်မှာ ခွန်အားပြည့်စုံခြင်း သို့မဟုတ် တက်ကြွခြင်းဖြစ်သည်။ တမန်တော် ပေါလု၏ပေးစာကြောင့် ကောရိန္သုသားများသည် အားသစ်အင်သစ်ရရှိကြပေမည်။ ကောင်းမြတ်သော စိတ်ဝိညာဉ်ရှိကြ၍ ထိုစိတ်ထားရှိကြသည့်အတိုင်း လက်တွေ့လုပ်ဆောင်ကြမည်။

စိတ်တစ်ညီတညွတ်တည်းရှိခြင်း ဆိုသည်မှာ စိတ်တူကိုယ်တူ ရှိခြင်းဖြစ်သည်။ ပေါလု၏ သွန်သင်ချက်အား ခံယူခြင်းဖြင့် တယောက်နှင့်တယောက် နားလည်မှုရှိ၍ စိတ်ဝမ်းမကွဲ၊ တလှေတည်းစီး၊ တခရီးတည်းသွားကြဖို့ ဖြစ်သည်။

အသင့်အတင့်နေခြင်းချမ်းသာ ဆိုသည်မှာ (၁၂း၂ဝ)အတိုင်း အချင်းချင်းကြားတွင် စိတ်ဝမ်းကွဲပြားမှု၊ မချေမငံမှုများ ရှိခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် စနစ်တကျရှိဖို့လိုသည်။ ပထမဦးစွာ စည်းကမ်းတကျရှိဖို့လိုသည်။ ရေပက်မဝင်သော စည်းလုံးမှု ရှိရမည်။ သို့မှသာလျှင် ငြိမ်သက်သော ခရစ်ယာန် အသက်တာရရှိနိုင်ကြမည်။

ထိုသို့ပြုမူလုပ်ဆောင်လျှင် ဘုရားသခင်၏ ချစ်ခြင်းမေတ္တာနှင့်ငြိမ်သက်ခြင်းသည်လည်း ကောရိန္သုသားများထံတွင် ကိန်းဝပ်နေမည်။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ဘုရားသခင်သည် သူ့လူများနှင့် အမြဲတမ်းရှိသည်။ ဤကျမ်းပိုဒ်၏ဆိုလိုရင်းမှာ ဘုရားသခင်သည် နာခံခြင်း အသက်တာရှိသူများနှင့် နီးကပ်စွာရှိနေသည့် အကြောင်းဖြစ်သည်။

၁၃:၁၂ သန့်ရှင်းသောအနမ်း ဆိုသည်မှာ တမန်တော်များခေတ်တွင် ယုံကြည်သူများ၏ စရိုက်လက္ခဏာဖြစ်သည်။ အဓိပ္ပါယ်မှာ ဟန်ဆောင်ပန်ဆောင်ချစ်ခြင်းမဟုတ်။ စင်ကြယ်သန့်ရှင်းသော မေတ္တာ ဖြစ်သည်။ ယနေ့ခေတ်ကာလတွင်လည်း ခရစ်ယာန်တိုင်းပြည်များတွင် ကျင့်သုံးနေဆဲဖြစ်သည်။ အချို့ တိုင်းပြည်များတွင် အဓိပ္ပါယ်ကောက်လွဲကြ၍ ညစ်ညမ်းသော အဓိပ္ပါယ်သက်ရောက်သည်။ ထိုသို့မဖြစ်သင့်ပါ။ ခရစ်ယာန်ကောင်းများ၏ အကျင့်မြတ်အဖြစ်ဖြင့်သာ ခံယူပြုမူအပ်သည်။ ထိုသို့သော နှုတ်ဆက်ခြင်းအစား လက်ဆွဲနှုတ်ဆက်ခြင်းက ပိုမိုသင့်လျော်သည်။ ထိုအကြောင်းကို Hodge  က ဤသို့ဆိုသည်။

ထိုကဲ့သို့ တလွဲတချော် အဓိပ္ပါယ်ကောက်မှားရန် စေခိုင်းခြင်းမဟုတ်ပါ။ ဝိညာဉ်တော်ဖြင့်စေခိုင်းသော ခရစ်ယာန်များ၏ ဖြူစင်သောမေတ္တာ၊ သန့်ရှင်းသောသစ္စာပြသခြင်းဖြစ်သည်။ ဖြောင့်မတ်စင်ကြယ်သော ဆက်ဆံရေးရှိကြောင်း ပြသခြင်း ဖြစ်သည်။၅၂

၁၃:၁၃ သန့်ရှင်းသူအပေါင်းအား နှုတ်ဆက်ကြ၏ ဟုဆိုထားသည်။ ကောရိန္သုအသင်းတော်အပါအဝင် ထိုအသင်းတော်၌ ပါဝင်သူများ၊ မိတ်ကောင်းဆွေသဟာများ၊ အခြားအသင်းတော်များအားလုံး ဘုရားသခင်၏ နှုတ်ကပတ်တော်၌နာခံခြင်း တိုးတက်ကြဖို့၊ အသက်တာရင့်ကျက်ကြဖို့ မှာကြားခြင်းဖြစ်သည်။

၁၃:၁၄ ဓမ္မသစ်ကျမ်းမှ နှုတ်ဆက်ခြင်းအမျိုးမျိုးအတွက် ရှားရှားပါးပါးတွေ့ရသော သုံးပါးတဆူ၌ နှုတ်ဆက်ခြင်း၊ ကောင်းကြီးမင်္ဂလာပေးခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုအကြောင်းကို Lenski  က ဤသို့ဆိုသည်။

ဤကောင်းကြီးပေးခြင်းကျမ်းချက်ကို ဖတ်ရှုရာတွင် ပေါလု၏ လက်နှစ်ဖက်ဆန့်တန်းပုံကို မြင်ယောင်သည်။ ကောင်းကြီးမင်္ဂလာပြီးခြင်းအဆုံးတွင် တိတ်ဆိတ်ငြိမ်ကျသွားကြမည်။ သို့သော်လည်း ထိုကောင်းကြီးမင်္ဂလာ စကားသည် ရင်ခုန်သံနှင့်အတူ လှုပ်ရှားနေပေမည်။၅၃

မှတ်စု

၁။        (၁:၂) James Denny, The Second Epistle to Corinthians. p.11.

၂။         (၁:၂) (NU) text ကျမ်း၌ အတိတ်လုပ်ဆောင်မှု ပြဝါကျတစ်ကြိမ်၊ အနာဂတ်လုပ်ဆောင်မှုပြဝါကျ နှစ်ကြိမ် အသုံးပြုသည်။

၃။        (၁:၂၀) H.W.Cragg. Keswick Week, p.125.

၄။        (၂:၁၁) J.Sidlow Baxter, Awake My Heart, taken from the Nov.10 reading, “In-toxication with Error”

၅။        (၂:၁၄) A.T.Robertson, The Glory of the Ministry, p32.

၆။        (၂:၁၃) Frederick Brotherton Meyer, Paul, p.77.

၇။        (၂:၁၅) Ibid, p.78.

၈။        (၂:၁၇) ကျမ်းမူတများစုက အလွန်ခက်ထန်သော စကားလုံးသုံးသည်။ ဒုတိယကောရိန္သုဩဝါဒစာစောင် တစ်အုပ်လုံးတွင် ဤကဲ့သို့သော အတိဿယဝုတ္တစကားကို များစွာတွေ့ရသည်။

၉။        (၂:၁၇) Robertson, Ministry, p.47.

၁၀။      (၃:၆) J.M.Davies, The Epistle to the Corinthians, pp.168,169.

၁၁။      (၃:၉) Charles Hodge, A Commentary on the Second Epistle to the Corinthians, p.61.

၁၂။      (၃:၁၀) Robertson, Ministry, p.70.

၁၃။      (၃:၁၀) Denny, Second Corinthians, p.123.

၁၄။      (၃:၁၃) F.W.Grant “2 Corinthians,” The Numerical Bible, VI:547.

၁၅။      (၃:၁၄) Hodge, Second Corinthians, p.71.

၁၆။      (၃:၁၇) NKJV ကျမ်းမူတွင် သန့်ရှင်းသော ဝိညာဉ်တော်ကို ညွှန်းဆိုသောအားဖြင့် S ကို အကြီးရေးသည်။ မူရင်းကျမ်းများတွင်လည်း စာလုံးအားလုံးကို အကြီးဖြင့်ရေးပြထားသည်။

၁၇။      (၃:၁၈) Denny, Second Corinthians, pp,139,140.

၁၈။      (၃:၁၈) J.N.Darby, Notes on I and II Corinthians, pp.189-190.

၁၉။      (၄:၇) J.H.Jowett, Life in the Heights, p.65

၂၀။      (၄:၁၂) Robertson, Ministry, p.157.

၂၁။      (၄:၁၆) H.A.Ironside, အသေးစိတ်အချက်နောက်ထပ်မရပါ။

၂၂။       (၄:၁၇) ပေါလုအသုံးပြုသော glory သည် ဟေဗြဲစကား၌ ‘ပိုမုလေးလံသည်’ ဟူသော စကားမှ ဆင်းသက်သော စကားလုံးဖြစ်သည်။

၂၃။      (၄:၁၇) William C.Moorehead, Outline Studies in the New Testament: Aacts to Ephesians, p.191.

၂၄။      (၄:၁၇) F.E.Marsh, Fully Furnished p.103.

၂၅။      (၄:၁၈) Jowett, Life in the Heights, pp.68,69.

၂၆။      (၅:၁၅) Denney, Second Corinthians, p.199.

၂၇။      (၅:၁၆) David Smith, အသေးစိတ်အချက်နောက်ထပ်မရပါ။

၂၈။      (၅:၁၈) A New and Concies Bible Dictionary, p.652.

၂၉။      (၆:၄) Denney, Second Corinthians, p.230.

၃၀။      (၆:၉) “မသိသူမှ လူသိထင်ရှားသူ” ဟူသော ကမ္ဗည်းစာကို John Nelson Darby (1800-1882) ၏ အုတ်ဂူ၌ ရေးထိုးထားသည်မှာ လျောက်ပတ်လှပေသည်။ သူသည် ပေါလုကဲ့သို့ ကမ္ဘာအနှံ့သာသနာပြုခဲ့သူ ဖြစ်သည်။

၃၁။      (၆:၁၀) Robertson, Ministry, p.238.

၃၂။      (၆:၁၁) A.W.Tozer, The Root of the Righteous, 1955.

၃၃။      (၆:၁၆) Denney, Second Corinthians, p.246.

၃၄။      (၇:၈) George Williams, Studen’s Commentary on the Holy Scriptures, p.904.

၃၅။      (၇:၈) Hodge, Second Corinthians, p.182.

၃၆။      (၈:၇) Denny, Second Corinthians, p.267.

၃၇။      (၈:၉) Moorehead, Acts to Ephesians, pp.179,180.

၃၈။      (၈:၁၅) Hodge, Second Corinthians, p.206.

၃၉။      (၈:၂၁) G.Campbell Morgan, Searchlights from the Word, p.345.

၄၀။      (၉:၇) Jowett, Life in the Heights, p.78.

၄၁။      (၁၁:၁၇) Charles C.Ryrie, The Ryrie-Study Bible, New King James Version, p.1797.

၄၂။      (၁၁:၂၀) J.N.Darby, Notes on I and II Corinthians. p.236.

၄၃။      (၁၁:၂၇) Hodge, Second Corinthians, p.275.

၄၄။      (၁၁:၃၃) J.B. Watson, အသေးစိတ်အချက်အလက် နောက်ထပ်မရပါ။

၄၅။      (၁၂:၄) Morgan, Searchlights, p.346.

၄၆။      (၁၂:၇) R.J.Reid, How Job Learned His Lesson, p.69.

၄၇။      (၁၂:၇) See Galatians 4:15-6:11.

၄၈။      (၁၂:၇) Moorehead, Acts to Ephesians, p.197.

၄၉။      (၁၂:၉) J.Oswald Sanders, A Spiritual Clinic, pp.32,33.

၅၀။      (၁၂:၂၁) Darby, I and II Corinthians, p.253.

၅၁။      (၁၃:၉) Hodge, Second Corinthians, p.309.

၅၂။      (၁၃:၁၂) Ibid, p.312.

၅၃။      R.C.H.Lenski, The Interpretation of St.Paul’s First and Second Epistles to the Corinthians p.1341.